Setting The Pins

กลับมาคุยเรื่องตั้งสายเปียโนต่อนะครับ... ก็ยังคงเป็นเรื่องของการใช้ค้อนตั้งสาย ซึ่งก่อนหน้านี้ผมได้เกริ่นเกี่ยวกับ tuning posture และการกดคีย์เปียโนแรง ๆ ในขณะตั้งสายไว้บ้างแล้ว

การตั้งสายเปียโนให้ได้ผลงานดีจะต้องฝีกฝนมาก่อน นั่นคือ ช่างเปียโนจะต้องทำงานกับค้อนตั้งสายมานาน จนสามารถรู้น้ำหนักมือของตัวเองว่าจะต้องใช้แรงดึงขนาดไหน ต้องออกแรงแขนและข้อมืออย่างไร จะต้องดึงให้เสียงสูงขึ้นไปแค่ไหน แล้วจะปล่อยให้ระดับเสียงคืนสู่จุดที่ต้องการได้อย่างไร ทุกอย่างเป็นเรื่องที่ต้องอาศัยการฝึกฝนจนเกิดความชำนาญ ใช่ว่าฝึกกับเปียโนเพียงไม่กี่หลัง

เคยมีร้านจำหน่ายเปียโนร้านหนึ่งเคยมายืมเครื่องมือของผมไปตั้งสายเปียโนที่วางจำหน่าย (เพราะทนรอให้ผมไปทำไม่ได้ อิอิ) ผมก็ยินดีให้ยืม แต่ในใจคิดว่าการตั้งสายเปียโนโดยไม่ผ่านการฝึกฝนมาก่อนคงจะไม่ประสบความสำเร็จซักเท่าไร  ช่างเปียโนต้องเข้าใจการใช้เครื่องมือ โดยเฉพาะอย่างยิ่งคือ เจ้าค้อนตั้งสาย (tuning lever)  กล่าวกันว่า "เมื่อทำงานกับเปียโนได้ครบ ๑ พันหลังเมื่อใด เมื่อนั้นแหละ...ถึงจะเรียกได้ว่าเป็นผู้รู้ซึ้งในเรื่องเปียโน"

การหมุน tuning pin ด้วยค้อนนั้นไม่ง่ายเหมือนการบิดลูกบิดกีต้าร์หรืออูคูเลเล่ มันมีอะไรมากกว่าแค่ "หมุน ๆ"    เทคนิคบางอย่างก็ไม่สามารถอธิบายให้เข้าใจได้  ตัวนักเรียนต้องเป็นผู้ฝึกปฏิบัติด้วยตนเอง เพื่อจะได้รู้ว่าต้องกระตุกข้อมืออย่างไร แต่ละขั้นควรดึงให้เสียงสูงขึ้นแค่ไหน ทำอย่างไรจึงจะไม่ให้สายขาด ทำอย่างไรถึงจะให้เสียงอยู่คงที่ ไม่เพี้ยนง่าย  ก็ต้องฝึก ๆๆๆ เท่านั้น...

ในตำราได้กล่าวถึงการใช้ค้อนตั้งสายที่เรียกว่า setting the pins ซึ่งเป็นเทคนิคจำเป็น กล่าวคือ เวลาที่เราใช้ค้อนหมุนตามเข็มนาฬิกาเพื่อให้สายตึงขึ้น นอกจากจะทำให้ tuning pin หมุนไปตามเกลียวของมันแล้ว แรงดึงยังทำให้แกน tuning pin เอียงไปตามแรงบิดของค้อน พอเราปล่อยมือจากค้อน tuning pin ก็จะคืนกลับไปสู่ตำแหน่งเดิม ยังผลให้เสียงที่ได้ที่แล้วลดลง  ฉะนั้นเราจึงต้องหมุน tuning pin ให้เสียงสูงเกินกว่าระดับที่ต้องการไปนิดนึง แล้วถึงค่อยขยับข้อมือปล่อยให้มันหมุนกลับจนได้ระดับเสียงที่ต้องการ เมื่อปล่อยค้อนแล้วมันจะต้องหยุดอยู่ ณ ตำแหน่งที่เสียงตรงพอดี การทำเช่นนี้เค้าเรียกว่า setting the pins ครับ

ขอให้คิดว่า...ต้องเคาะคีย์เปียโนให้แรง ๆ  ตั้งเสียงให้เลยสูงขึ้นไปเล็กน้อย แล้วถอยกลับด้วยการกระตุกแขนและขยับข้อมือ  การทำเช่นนั้นจะทำให้ความตึงของสายกระจายไปทั่ว เสียงจะอยู่ตัวในระดับที่ต้องการ  ส่วนปัญหาที่ว่าแต่ละขั้นตอนจะต้องทำมากน้อยหรือหนักเบาแค่ไหน?  คำตอบจะได้จากการเรียนรู้ครับ  ช่างเปียโนจึงต้องปฏิบัติมาก ๆ เพื่อให้เกิดความชำนาญ

ผมพยายามคิดว่ามีอะไรบ้างที่ต้องคำนึงถึง ก็ได้มาไม่กี่ข้อ ดังนี้:-

1. ให้วางข้อศอกในจุดที่จะทำให้สามารถควบคุมให้แขนและข้อมือทำงานได้อย่างมั่นคง ในกรณีที่ข้อศอกลอย ก็ต้องควมคุมไหล่ให้รองรับการทำงานของแขนและข้อมือได้อย่างมั่นคง
2. ก่อนหมุน tuning pin ต้องแน่ใจว่าสวมบล็อคของค้อนตั้งสายลงบน tuning pin ไม่ผิดตัว ไม่งั้นหมุน ๆ ไป ไม่เห็นเสียงเปลี่ยน กว่าจะรู้ตัวก็เกิดเสียงดัง "ปิ้ง" สายขาดซะแล้ว!
3. ถ้าสายเปียโนเก่าและมีสนิม อย่าหมุนค้อนตั้งสายขึ้นเสียงทันที ให้ขยับข้อมือ ลดเสียงลงก่อน แล้วค่อยขึ้น สายจะได้ไม่ขาด
4. ไม่ควรฉีดน้ำยา Sonax ลงไปที่ tuning pins
5. ควรใช้ผ้ารองบริเวณที่เกิดรอยได้ง่าย ถ้าสวมถุงมือผ้าบาง ๆ ได้ด้วย ก็ยิ่งจะดูดี 

แล้วจะเขียนต่อนะครับ...